Παρακολουθήσαμε την παράσταση "Συναίνεση" της Νίνα Ρείν στο θέατρο Μοντέρνοι Καιροί.
Είναι ένα σκληρό και τολμηρό έργο, που δυστυχώς μπορεί να αφορά ακόμα και την κοπέλα της διπλανής πόρτας.
Με τη χρήση σκληρής γλώσσας (αυτής που μας κάνει εντύπωση όταν την ακούμε στο θέατρο, ενώ συνάμα τη χρησιμοποιούμε μόνιμα στην καθημερινότητά μας), μας φέρνει πιο κοντά στις ζωές των χαρακτήρων του έργου.
Συνομιλήσαμε με την ηθοποιό και σκηνοθέτη Φάνια Νταλιάνη, τόσο για τη "Συναίνεση", όσο και για το τι πραγματικά σημαίνει συναίνεση για εκείνη.
Στο άκουσμα της λέξης «Συναίνεση» φυσικά, πρώτα απ’ όλα, το μυαλό μου πάει στη συναίνεση που αφορά τη σεξουαλική πράξη, στα γεγονότα που κάθε τόσο βγαίνουν στην επικαιρότητα. Ωστόσο τελικά παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις, διευρύνεται η έννοια.
Ξέρουμε πως παρά τον όποιο ορισμό μιας λέξης, πολλές φορές ο καθένας μας,
ανεξάρτητα από το φύλο του, αντιλαμβάνεται διαφορετικά κάποια έννοια. Τι
είναι για εσάς η «Συναίνεση»;
Η σκηνοθεσία του έργου αυτού, που έχει τον όρο «Συναίνεση» στον τίτλο, με έκανε
κι εμένα να έχω μια πιο βαθιά αντίληψη της έννοιας. Άλλαξε μέσα μου η σημασία της. Στο άκουσμα της λέξης «Συναίνεση» φυσικά, πρώτα απ’ όλα, το μυαλό μου πάει στη συναίνεση που αφορά τη σεξουαλική πράξη, στα γεγονότα που κάθε τόσο βγαίνουν στην επικαιρότητα. Ωστόσο τελικά παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις, διευρύνεται η έννοια. Έχει να κάνει με το κατά πόσο συναινείς στις πράξεις σου και
τις επιλογές σου. Για παράδειγμα, όταν παίρνεις αποφάσεις για τη ζωή σου, που
αφορούν πχ το γάμο, τη δημιουργία οικογένειας, τον επαγγελματικό προσανατολισμό… Πώς σκέφτεσαι; Πως νοιώθεις; Για μένα, συναίνεση είναι να υπάρχει ένα ηχηρό και συνειδητό ΝΑΙ μέσα σου για αυτές τις επιλογές. Να μην λες «έλα μωρέ εντάξει είναι κι αυτό» ή «δεν τρελαίνομαι κιόλας αλλά οκ».
Η επιλογή του έργου έγινε λόγω των αποκαλύψεων των γεγονότων που έλαβαν
χώρα στο χώρο του θεάτρου, ή το είχατε στα σκαριά από πριν;
Το έργο το πρωτοδιάβασα στα τέλη του 2019. Δηλαδή πριν ξεκινήσουν «τα
γεγονότα», πριν έρθει τόσο έντονα το #metoo στην Ελλάδα. Όταν το διάβασα με
μάγεψε, όμως πριν προλάβω να ξεκινήσω πρόβες, πριν προλάβω καν να μιλήσω με
όλους τους συνεργάτες, μας βρήκε η πρώτη καραντίνα. Και κάπου εκεί άρχισε να
δημιουργείται το #metoo. Ένα θέμα που είναι διαχρονικά σημαντικό ήρθε ακόμα
περισσότερο στην επικαιρότητα. Οπότε, δεν είναι οι καταγγελίες στο χώρο του
θεάτρου που με έκαναν να επιλέξω το συγκεκριμένο έργο, όμως μου έδωσαν
μεγαλύτερη ώθηση.
Φέτος παρακολουθήσαμε διάφορα έργα που πραγματεύονται θέματα όπως το
ποια είναι τα όρια του καθενός ή το πως χαρακτηρίζει κάποιος ένα γεγονός (πχ.
το Tape). Τι προσέγγιση έχει η «Συναίνεση» σε αυτά τα ζητήματα;
Στο έργο εξελίσσεται μια υπόθεση βιασμού. Βλέπουμε την έννοια της συναίνεσης
εκεί με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο. Το θύμα λέει πως δεν συναίνεσε, ο
κατηγορούμενος μας βεβαιώνει για το αντίθετο. Δύο εντελώς ασυμβίβαστες
αλήθειες. Όμως καθώς η δίκη είναι εν εξελίξει, η «συναίνεση» μεταφέρεται εκτός
δικαστηρίου. Κύριο θέμα είναι τώρα οι προσωπική ζωή των δικηγόρων που
εμπλέκονται στη δίκη. Παρακολουθούμε εκεί πιο λεπτές έννοιες της συναίνεσης
σαν αυτές που αναφέρεις. Τους βλέπουμε να προσπαθούν να αποτρέψουν την
κατάρρευση της ζωής τους καθώς ξετυλίγεται ένα νήμα όπου κάθε εκδοχή της
αλήθειας μπαίνει στο μικροσκόπιο.
Νομίζω ότι δυστυχώς οι περισσότερες γυναίκες έχουν να διηγηθούν μια ιστορία παρενόχλησης... Έχει γίνει τόσο δεδομένο πια, που δεν μας προξενεί εντύπωση…
Είχατε παρόμοια βιώματα; Είτε προσωπικά είτε στον κύκλο σας. Και δεν
αναφέρομαι μόνο στο χώρο του θεάτρου.
Ναι μου έχουν συμβεί περιστατικά, όχι τόσο μεγάλα και τρανταχτά σαν αυτά που ακούμε στις ειδήσεις, όμως έχει τύχει να φοβηθώ πολύ, ίσως να γλίτωσα τα χειρότερα παρά τρίχα, δεν ξέρω. Νομίζω ότι δυστυχώς οι περισσότερες γυναίκες
έχουν να διηγηθούν μια ιστορία παρενόχλησης, μια ιστορία στην οποία κινδύνεψαν λίγο η πολύ. Έχει γίνει τόσο δεδομένο πια, που δεν μας προξενεί εντύπωση… Το βλέπω και το ακούω σε συζητήσεις. Μιλάμε μόνο για τα πολύ μεγάλα περιστατικά,
για τα πιο μικρά λένε όλες: «Τέτοια; Μου έχουν συμβεί πάρα πολλά…» Πράγμα πολύ άσχημο, δεν πρέπει κάτι τέτοιο να μπαίνει στα δεδομένα, στα συνηθισμένα,
γιατί τότε σταματάμε να το πολεμάμε.
Θεωρείτε πως υπάρχει ελπίδα δικαίωσης για τα θύματα, όχι μόνο τώρα αλλά και
στο μέλλον, ή πως όπως έχει δείξει η ιστορία, κάτι βγαίνει στο προσκήνιο για
κάμποσο καιρό, και μετά ο σκοταδισμός που βασιλεύει θα έρθει και θα
καταπνίξει όλες τις προσπάθειες που γίνονται;
Μα δυστυχώς ακόμα και τώρα που είναι στο προσκήνιο όλο αυτό το θέμα, ακόμα
και σήμερα στο 2022 υπάρχουν φωνές που λένε «τα ήθελε» και άλλα τέτοια
αδιανόητα. Η μάχη με το σκοταδισμό είναι ατελείωτη, αλλά δεν μπορούμε να
είμαστε απαισιόδοξοι, γιατί η απαισιοδοξία οδηγεί στη μοιρολατρία. Είναι καθήκον
μας να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας, για να βρίσκουν δικαίωση τα θύματα,
μια ηθική ικανοποίηση ώστε να καταφέρουν να προχωρήσουν μπροστά.
Η επόμενη δουλειά που ετοιμάζετε, είναι σχετική με την τωρινή ή θα αγγίξετε
άλλα θέματα, ώστε να ευαισθητοποιήσετε το κοινό και σχετικά με άλλα
κοινωνικά ζητήματα;
Δεν είμαι ακόμα έτοιμη να απαντήσω λεπτομερώς, μπορώ σίγουρα να πω πως το
θέμα δε θα σχετίζεται άμεσα με το τωρινό, αλλά θα είναι το ίδιο σημαντικό να
ακουστεί στις μέρες μας, θα αφορά το σήμερα.
Ευρυγένης
Comments